De kunstgeschiedenis is lange tijd vooral een verhaal van mannen geweest. Maar ze waren er echt wel; de vrouwelijke kunstenaars. Rosa Bonheur (1822-1899) was in de negentiende eeuw wereldberoemd vanwege haar treffende schilderijen van dieren. Tot en met 19 januari 2025 is werk van haar te zien in De Collectie Mesdag in Den Haag.
Rosa Bonheur; een zelfbewuste en onconventionele kunstenares
Een van de eerste werken die te zien zijn in de kleine, maar fijne tentoonstelling in De Collectie Mesdag in Den Haag is een prachtig portret van de Franse kunstenaar Rosa Bonheur. Zelfbewust staat ze daar, gekleed in een zwarte jurk met een tekenmap onder haar linkerarm en een stuk schildergereedschap in haar rechterhand die rust op een os. Juist ja, een os! Niet iets wat je verwacht aan te treffen op een portret van een schilder en zeker niet van een vrouw. Maar hey, we hebben het hier over Rosa Bonheur, die zich in haar leven omringde met dieren – tot leeuwen aan toe – en ze met liefde schilderde.
Bovendien was Rosa Bonheur een zelfstandige, daadkrachtige vrouw die een zelfstandig en onconventioneel leven leidde. Zo trouwde ze heel bewust niet en leefde ze samen met een vrouw. Met haar schilderkunst wist ze haar kostje meer dan te verdienen waardoor ze een landgoed kon kopen bij het bos van Fontainebleau. Kortom, treffender dan dit had haar portrettist Edouard Dubuffe haar in 1957 niet kunnen vastleggen. Deze vrouw weet waar ze mee bezig is!
Schilder van dieren
Ooit had ik een interessant gesprekje met een zeer gelovig jongetje over de vraag of dieren een ziel hebben. Vrienden van ons hadden namelijk twee kittens die iedere zondag met ze mee liepen naar de kerk. Daar bleven ze buiten in de vensterbanken wachten. Ik vond dat geweldig en zei: ‘Zij horen er ook bij!’, waarop de jongen vroeg: ‘Maar dieren hebben toch geen ziel?’. Ik had hier eerlijk gezegd nog nooit over nagedacht en werd verrast door zijn vraag. Wat ik precies geantwoord heb, weet ik niet meer. Wat ik wel weet is dat voor Rosa Bonheur dit geen vraag was. Zij was ervan overtuigd dat dieren een ziel hebben en dat dat te zien is in de ogen.
‘Iets wat ik met speciale interesse observeerde was de uitdrukking in hun ogen: is het oog niet de spiegel van de ziel voor alle levende wezens?’
Met grote nauwkeurigheid en zorgvuldigheid bestudeerde ze de dieren die bij haar leefden en die ze in de natuur waarnam. Ze maakte eindeloos veel schetsen en studies van herten, paarden, haar leeuwen en prachtige schilderijen. In De Collectie Mesdag zijn meerdere van deze studies te bezichtigen, waardoor je een goede indruk krijgt van de liefde van Rosa Bonheur voor dieren, de nauwkeurigheid waarmee ze waarneemt en de vaardigheid waarmee ze ze vervolgens vastlegt.
© Château de Rosa Bonheur, By-Thomery
Klein, maar fijne tentoonstelling
De tentoonstelling in De Collectie Mesdag is niet groot, maar wel heel mooi. Het laat je kennismaken met een interessante vrouw die voor haar tijd enorm vooruitstrevend was in hoe ze leefde. Ze volgde haar hart als het gaat om haar beroepskeuze, haar keuze om niet te trouwen waardoor ze kon blijven doen wat ze het liefste deed en ook door te gaan samenwonen met een vrouw. Als je haar portretten en de foto’s die er van haar zijn bekijkt, zie je een niet onvriendelijke vrouw met mannelijke trekjes. Maar vooral vallen haar kracht en zelfbewustzijn op en alle getoonde studies smaken naar meer van haar werk. Ik ben inmiddels heel nieuwsgierig geworden naar haar grote schilderijen. Maar daarvoor zal ik waarschijnlijk naar Frankrijk moeten gaan.
De tentoonstelling ‘Rosa Bonheur. De kracht van het dier’ is tot 19 januari 2025 bij De Mesdag Collectie in Den Haag. https://www.demesdagcollectie.nl
Geef een reactie