Bijzonder Alledaags

Over het bijzondere in het alledaagse & het alledaagse in het bijzonder.

Hoe richt je een graf in?

Toen mijn man Mart in 2017 overleed, moest ik hem niet alleen begraven, ik moest ook nog eens bedenken hoe dat graf eruit moest zien. In dit artikel vertel ik je hoe ik dit deed en geef ik tips over hoe je een graf kunt vinden en inrichten.

Het kerkhof is een plek vol levende herinneringen

Met mijn huidige man Mark wandel ik zo af en toe samen op het kerkhof. We bezoeken en verzorgen dan het graf van Mart en vaak wandelen we nog een stuk over de grote begraafplaats aan de Kerkhoflaan 10 in Den Haag. We kijken onze ogen uit en verwonderen ons er steeds weer over hoeveel je over een mens kunt leren door te kijken naar een graf. Korte zinnen op stevige stenen, foto’s van vrouwen in Schevingse dracht, beeldjes en bloemen die bij graven zijn geplaatst… Ze laten zien wie de mens was die daar ligt en het vertelt iets over de nabestaanden. Misschien denk je dat een kerkhof een doodse boel is, de werkelijkheid is vaak anders. Het is een levende herinneringsplek aan hen die ons zo dierbaar waren. Het uitzoeken van een graf en het inrichten van een grafplek vragen dan ook om zorgvuldigheid.

Een veld met algemene graven op de begraafplaats aan de Kerkhoflaan in Den Haag. Hier liggen drie mensen bij elkaar in één graf. Voor ieder persoon is er plek voor een klein gedenkteken. Het is een kleurrijke plek dat mee beweegt met de seizoenen. Je proeft er liefde.

Tip 1: Praat over je wensen

Gelukkig had ik in Mart een man die heel stellig was als het ging om zijn wensen voor een uitvaart. Al ruim voordat hij ziek werd, riep hij bij herhaling uit dat hij onder geen beding in een eikenhouten kist begraven wilde worden. Toen hij ziek werd, maakte hij duidelijk dat hij het kiezen van een graf en het inrichten ervan aan mij overliet. Gelukkig kende ik hem inmiddels goed genoeg om te weten wat wel of niet bij hem past. Zijn openheid over het sterven en zijn vertrouwen in mij hielpen mij met het regelen van alles.

Ik kan niet vaak genoeg tegen mensen zeggen: ‘Praat met elkaar over wat je wel of niet wilt ten aanzien van je afscheid en nalatenschap’. Misschien klinkt dit als een open deur, maar heel veel mensen willen of durven  er niet over te praten. Duwen het voor zich uit. Dat is begrijpelijk, maar ook jammer. Daarmee maak je het moeilijker voor de achterblijvers. Je gaat niet dood van over je dood te praten. Het hoeft ook niet een heel formeel of ingewikkeld gesprek te worden. En het mag emotioneel en spannend zijn. Maar benoem gewoon af en toe wat je wensen zijn als het in je opkomt. Of schijf het op in een notitieboekje of op je mobiel en laat dat dan wel even weten aan degenen die dichtbij je staan.

Het Memento Mori op een graf op het Groninger platteland. De veel gebruikte spreuk Gedenk te sterven herinnert ons eraan dat ons leven eindig is. Hoe ga je daar mee om? Duw je het weg of praat je erover?

Tip 2: Bezoek eens een begraafplaats

Als je op het platteland of in een kleine gemeente woont, is de kans groot dat er maar één begraafplaats is. Ben je daar al eens geweest? Begraafplaatsen zijn over het algemeen hele mooie plekken met veel natuur. Een prachtige plek om eens doorheen te wandelen en te voelen en te kijken, er vertrouwd mee te raken. Vaak zijn dat ook de momenten waarop je je realiseert wat je aanspreekt in grafmonumenten en wat niet.

Zelf woonde ik pas anderhalf jaar in Den Haag toen mijn eerste man ziek werd. Toen zijn sterven onontkoombaar werd en we een eerste gesprek met de uitvaartondernemer hadden, realiseerde ik mij dat ik eigenlijk geen idee had waar in Den Haag de begraafplaatsen waren, laat staan hoe ze eruit zagen. Dus bezocht ik op een dag het kerkhof in Voorburg. Wij woonden namelijk op de grens met Voorburg, dus qua afstand was dat een goede optie. Nu was ik natuurlijk al verdrietig genoeg door de hele situatie, maar ik werd nog triester door de begraafplaats die ik bezocht. Het was er keurig hoor, niks mis mee. Maar misschien was dat ook wel het probleem. Keurig past niet zo bij mij. Dit was niet de plek waar ik mijn man ten ruste wilde leggen.

Dus bezocht ik nog een kerkhof, dit keer die aan de Kerkhoflaan. Gelukkig ging mijn moeder mee. Het was een compleet andere andere ervaring dan de vorige trip! Het was een prachtige voorjaarsdag, de magnolia stond in bloei. De sfeer ademde authenticiteit uit. Je kon merken dat het een oud duinlandschap was. De stenen van oude algemene graven lagen schots en scheef in het zand. Toen we één van de twee zijpaden insloegen, werden we overvallen door een schoonheid die bijna onmenselijk aanvoelde. Het licht scheen prachtig op het pad dat voor ons lag en terwijl we om ons heen keken, daalde er een Vlaamse gaai voor onze voeten neer. Dit was de plek! Geen twijfel mogelijk. Dat gaf zoveel rust.

De dag waarop ik met mijn moeder voor het eerst de algemene begraafplaats aan de Kerkhoflaan bezocht was bijna magisch.

Tip 3: Volg je gevoel

Als een dierbare overlijdt, komt er heel veel op je af. Je moet moeilijke beslissingen nemen, terwijl je geëmotioneerd bent en er heel veel door je heen gaat. Ook al helpt het als je samen gepraat hebt over elkaars wensen en je weet waar je iemand wilt begraven, dan nog komen er dingen op je af waar je van tevoren niet aan denkt. Het kiezen van een daadwerkelijke plek op de begraafplaats bijvoorbeeld. Als dat tenminste tot de mogelijkheden behoort.

Gelukkig had ik een hele fijne uitvaartondernemer, die mij er stap voor stap doorheen leidde en een goede vriendin die met mij mee ging om een plek uit te zoeken op dat grote kerkhof in Den Haag. Weer was het een stralende voorjaarsdag. Weer had het kerkhof die magische uitoefening op mij en op één of andere manier kon ik op dat moment heel dichtbij mijzelf blijven en nam mijn intuïtie het over. Zonder helemaal in details treden kan ik je vertellen dat ik precies wist wat de juiste plek was toen in die zag. En ik heb er geen dag spijt van gehad. Nog steeds is het een plek waar ik graag kom.

Het is geen gemakkelijke tip, zo realiseer ik mij. En toch geloof ik dat als je echt durft te luisteren, je zelfs in de moeilijkste situaties diep van binnen weet wat te doen. Helaas kan dat natuurlijk soms botsen met wat anderen willen. Ik had in zekere zin de luxe dat ik niemand had waar ik rekening mee hoefde te houden. Soms moet je misschien compromissen sluiten. Wees daar eerlijk en open over. Praat met elkaar. Jullie gevoelens doen er toe en als je er samen of alleen goed uitkomt, kan dat heel veel betekenen voor het gevoel waarmee je terugkomt op die ene plek waar jouw geliefde ligt.

De plek die ik in 2017 uitzocht is nog steeds een plek waar ik graag kom. Ik blijf het een fijne plek vinden om Mart te gedenken. En ook zijn ‘grafburen’ zijn bekenden geworden waar we altijd onze respect aan tonen.

Tip 4: Weet wat de mogelijkheden zijn

Iedere begraafplaats heeft regels over hoe graven eruit mogen zien. Ook kun je kiezen uit verschillende graven. In algemene graven liggen vaak drie personen begraven die niet aan elkaar gerelateerd zijn. Je hebt dan beperkte ruimte om een grafsteen of klein monument te plaatsten. Ikzelf wilde graag van Mart zijn graf een tuintje maken, wat lastig is bij een algemene plek. Bovendien vond ik het geen prettig idee dat hij bij volstrekte vreemden zou komen te liggen. En het zo aangeprezen kunstgras verfoeide ik. Dus koos ik voor een particulier graf, wat uiteraard wat duurder is. Ook daar zijn bepaalde voorwaarden en eisen aan de inrichting van het graf verbonden. Daarnaast heb je nog zoiets als een beschikbaar budget. Deze randvoorwaarden zijn natuurlijk bepalend voor wat er mogelijk is. Laat je dus goed informeren over wat mag en kan en moet en bepaal voor jezelf hoeveel je uit kunt en wilt geven aan een grafmonument.

Ook bij een algemeen graf zijn er genoeg manieren om de plek waar je geliefde begraven ligt tot een heel persoonlijke plek te maken. Door de steen, maar ook door het neerzetten van beeldjes of lichtjes.

Tip 5: Je hoeft het niet alleen te doen

Over één ding hoef je je echt geen zorgen te maken; er is genoeg aanbod als het gaat om grafmonumenten. Er is een complete rouwbranche die er op is ingericht om nabestaanden van alle gemakken te voorzien. Daar betaal je uiteraard ook voor en helaas is dat best prijzig. Een goede uitvaartverzekering of speciaal spaarpotje is geen overbodige luxe. Want je zult van alles aangeboden krijgen. Dat is zowel een opluchting als iets wat je overweldigen kan. Ook hier is de kunst trouw te blijven aan jezelf en goed te weten wat je wilt en wat je je kunt veroorloven. Maar over het algemeen kunnen de specialisten in de rouwbranche je heel goed informeren over de mogelijkheden die er zijn en ook online is er veel te vinden. Als je het toch allemaal teveel vindt, zorg dan dat er iemand is die met je meedenkt en meegaat bij het uitzoeken van een grafsteen.

Toen mijn schoonvader stierf, ging Mark met zijn moeder mee om een steen uit te zoeken. Zijn vader had aangegeven dat hij graag een zwerfkei wilde. Bij een hun aangeraden zaak in Leeuwarden zochten zij een mooie kei uit waar ze een plaatje op lieten maken. Een bescheiden monument voor een lieve man waar mijn schoonmoeder regelmatig komt om het graf te verzorgen en een lichtje aan te steken.

Tip 6: Neem je tijd

Hoewel veel begraafplaatsen wel een voorwaarde stellen aan hoe een graf eruit moet zien, is het niet zo dat het meteen gerealiseerd hoeft te zijn. Dat kan ook niet. Nou is het zo dat sommige mensen het graag snel geregeld willen hebben en dat is natuurlijk helemaal okay. Bij mijzelf moest het even rijpen. Ik wilde graag een tuintje op Mart zijn graf, maar dat moest volgens de regels wel afgebakend zijn. Ik loste dat in het begin op door  twee kratjes met voorjaarsbloeier,  die ik had laten opmaken door een bloemist, neer te zetten op het graf en die steeds aan te vullen met nieuwe planten en bloemen totdat ik had bedacht wat voor bloembak ik op het graf zou plaatsen. Toen was ik een jaar verder, maar had ik wel het juiste ontwerp gevonden voor deze plek en wat ik voor ogen had.

Tot zo’n zeven weken na het overlijden van Mart stonden de kistjes met voorjaarsbloeiers in bloei. Het was een soort tijdelijk monument die heel troostrijk voor mij was. De bloembollen heb ik nadien aan familie en vrienden uitgedeeld zodat ze een jaar later weer zouden bloeien en ze Mart zouden herinneren.

Tip 7: Ontwerp je eigen grafmonument

Omdat ik graag een tuintje wilde hebben op het graf van Mart, tipte mijn broer mij om een bak van cortenstaal te laten plaatsen. Nu kende ik toevallig een kunstenares die van grafische kunst was overgestapt naar een steeds meer ruimtelijke manier van werken en zij werkte met cortenstaal. Dus besloot ik contact met haar op te nemen. Zij stond helemaal open voor mijn vraag en zo reisde ik naar Eindhoven om mijn wensen met haar te bespreken. Ze kwam met een prachtig ontwerp  waar ik me helemaal in kon vinden en zo kwam ik aan een heel origineel grafmonument dat voldeed aan mijn wensen en de eisen van de begraafplaats. Het enige wat ik hierdoor zelf moest regelen was  het aanvragen van een vergunning bij de begraafplaats en ik moest er zelf voor zorgen dat het geplaatst werd. Er is wat dat betreft zoveel mogelijk. Vraag naar de mogelijkheden, speur rond op internet en kijk goed om je heen. Met een beetje lef vind je zo een grafmonument dat helemaal past bij jou en je overleden dierbare.

Toen het grafmonument net geplaatst was, was het nog een kale bak die nog moest gaan roesten. Ik plantte er bolletjes in en een olijfboompje. Ieder jaar komen er nog bolletjes in bloei en het boompje is een flinke boom aan het worden.

Een graf is nooit af

Mijn ervaring is dat een graf nooit af is. Ik heb zelf gekozen voor een levend monument dat meegaat met de seizoenen. Ik vind het een mooie gedachte dat daar van alles gebeurd, ook als ik het niet zie. Plantjes die groeien en bloeien. Een boompje dat opeens uit de kluiten is gegroeid. Kleine plantjes die een eigen leven gaan leiden. Die chaos past bij mij en ik denk dat Mart het zou kunnen waarderen. Maar ik zie het ook bij de meer onderhoudsvriendelijke graven om mij heen. Opeens staan er verse bloemen of nieuwe plantjes bij de buren. Of er liggen steentjes of hartjes of beeldjes bij een graf. Met feestdagen staat er altijd veel extra’s. Zeker met kerst veranderen de graven in sfeervolle plekken.

Wat je ook kiest en hoe je weg hierin ook verloopt, ik wens je toe dat je een plek vindt en creëert die je troost geeft en je helpt herinneringen levend te houden. Ik hoop dat je wat hebt aan mijn adviezen en als ik je ergens bij kan helpen, neem dan gerust contact op. Laat een reactie achter of mail naar frouckje@gmail.com.

Een kerststukje op een stenen plaat. Een typisch plaatje dat je in de kerstdagen kunt aantreffen op het kerkhof. En wat een getuigenis gaat er uit van de tekst op de glasplaat.

3 reacties op “Hoe richt je een graf in?”

  1. Claire avatar
    Claire

    Wat een mooi document.
    Prachtig hoe je t proces beschrijft.
    Denk dat het je helpt bij het rouwen en verwerken.
    En je in de duisternis wat liefde geeft en hoop.
    Je houdt hem in je leven.

    Xx

    1. admin avatar

      Dank je wel voor je lieve feedback.

  2. Wilma de Zoete - Grootenboer avatar
    Wilma de Zoete – Grootenboer

    Mooi omschreven. En het is zo’n mooi persoonlijk graf geworden.
    Je hebt het zo creatief vormgegeven. Heel mooi en speciaal.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *